„Przez las” Emily Carroll (Wydawnictwo Entliczek) leży u nas na stole w kuchni. Czyli w miejscu, gdzie zwykle składowane są najpotrzebniejsze rzeczy synów — książki, które właśnie czytają i oglądają, rysunki, nad którymi pracują, łamigłówki, stosy papierów, kredki, nożyczki i kleje. Wszystko. Dobrze, że mamy duży stół. I na szczycie wszystkiego leży „Przez las” — bo nie można przestać jej oglądać, zachwycać się i zastanawiać. Czasami można jeszcze znaleźć tę książkę na kanapie lub na parapecie. Zwykle jednak widać ją w Piotrowej dłoni, choć wcale nie dla Młodszego była przeznaczona.
Ta niesamowicie zilustrowana książka to właściwie komiks-horror. W środku znajdziecie kilka niedopowiedzianych i bardzo nastrojowych historii, pełnych szelestów, szmerów i lęków. Fabuła zahacza o nieocenzurowane wersje baśni braci Grimm, mnie kojarzy się także z opowieściami Neila Gaimana i powieścią gotycką. Wszystkie opowieści mają niejednoznaczne i otwarte zakończenia — to od czytelnika zależy, co wybierze i którą ścieżką podąży, jak dokończy opowieść. Książka przeznaczona jest raczej dla młodzieży i dorosłych.
Jak to się stało, że trafiła w ręce Piotrusia? To proste — zrozumie mnie ktoś, kto ma w domu buntującego się nastolatka. Tymek zerknął i rzucił do kąta, a Piotruś dojrzał. Dojrzał i nie mógł nie zajrzeć. Jak już zajrzał, to wsiąkł i nie mógł przestać czytać. Wtedy to miał miejsce monolog, który przejdzie do historii naszej rodziny: Nie patrz na mnie teraz, bo zaraz mi zabierzesz tę książkę. Bo pewnie powiesz, że się boję i że to nie dla mnie. A to jest dla mnie, bo ja się wcale nie boję, choć te ilustracje tobie będą się wydawać straszne. A one wcale nie są straszne. To znaczy są trochę straszne, ale nie tak bardzo straszne. I ja się nie boję, no może troszeczkę. Ale to jest takie ciekawe i ja muszę to przeczytać, rozumiesz. A ty pewnie będziesz chciała mi zabrać, jak będziesz patrzyć. I powiesz, że to straszne. A to raczej takie smutne. No dobra, trochę straszne też, ale bardziej smutne. Nie patrz na mnie, nie będę się bał.
Długo trwała ta przemowa, a ja nie miałam serca zabrać dziecku książki z ręki. Przeczytał ją od deski do deski, z rumieńcami na policzkach. A potem jeszcze raz. Później przeczytał ją babci (Babciu, przeczytam ci taki kryminał o zombie), i tacie. I sobie samemu. Do szkoły nie pozwoliłam zanieść. Najzabawniejsze jest to, że potem przeczytał ją Tymek, bo udzieliło mu się podniecenie brata. Przeczytał i docenił: niejednoznaczność zakończeń, narastające poczucie zagrożenia, nastrój (lęk pochodzi z nas, uznał mój syn, bo książka tylko sugeruje, a my dopowiadamy resztę — mądre mam czasami dziecko, nie?).
Książka jest niesamowita. Wydano ją z pietyzmem — samo dotykanie okładki, która łączy kilka rodzajów faktur papieru, to radość dla zmysłów i ogromna przyjemność. Plansze Emily Carroll , dopieszczone, wspaniale łączące kolory, by spotęgować nastrój, można oglądać bez końca. Głębokie czernie przełamane bielą, intensywny błękit, czerwone plamy. Artystka doskonale wie, co chce osiągnąć i jak to zrobić.
Główną rolę w „Przez las” odgrywają ilustracje. To one najsilniej budują nastrój. Tekst jednak doskonale z nimi współgra, nie pełni jedynie roli służebnej. Nie jest wypełniaczem — dopowiada to, czego na planszach nie dało się pokazać. Po lekturze zostaje w nas jakiś niepokój, lęk, czasami niechęć do obejrzenia się za siebie lub sięgnięcia po coś w ciemność. Doskonała pożywka dla wyobraźni. Autorka znakomicie ogrywa ludzkie pierwotne lęki i strachy — przed ciemnością, lasem, tym, co inne i nieznane — a jednocześnie zaprasza na wędrówkę, której trudno się oprzeć.
Warto się zastanowić, zanim podsuniecie tę książkę młodszy dzieciom, ale gorąco zachęcam, by do „Przez las” zajrzeć. Warto towarzyszyć dziecku i obserwować jego reakcje. Można ją podsunąć wielbicielom komiksów. To zresztą książka dla każdego, kto ceni dobrą ilustrację i dopracowany pomysł. Nie lubię się bać, ale dla tej książki jestem w stanie przezwyciężyć swoje lęki.
Te ładniejsze ilustracje pochodzą ze strony Wydawnictwa Entliczek.
Emily Carroll, Przez las, tł. Marta Bręgiel-Benedyk, Entliczek 2016
